Bibliographie générale
Bibliographie générale |
|
 |
 |
|
Kenis, A., & Lievens, M. (2012). De mythe van de groene economie: Valstrik, verzet, alternatieven. Anvers & Utrecht: Uitgeverij EPO & Uitgeverij Jan Van Arkel. Added by: Dominique Meeùs (2013-02-07 16:49:12) |
| Resource type: Book ID no. (ISBN etc.): ISBN : 978-94-91297-36-6 BibTeX citation key: Kenis2012 View all bibliographic details  |
Categories: Économie, Environnement, Politique Creators: Kenis, Lievens Publisher: Uitgeverij EPO & Uitgeverij Jan Van Arkel (Anvers & Utrecht) |
Views: 0/1608 Views index: 52% Popularity index: 13% |
| Quotes |
|
p.89, Section De privatisering van de commons, Chapter 3. De wortels van de crisis
Al in de 15e-16e eeuw vonden op grote schaal zogenaamde enclosures plaats in Engeland, niet toevallig het land waar de kapitalistische productie voor het eerst tot ontwikkeling kwam. Die enclosures hielden in dat gemeenschappelijke gronden (commons) die door kleine boeren werden gebruikt om vee te laten grazen of hout te sprokkelen, werden omheind en toegeëigend door grondbezitters. Het percentage landbouwland dat op die manier werd geprivatiseerd, steeg van 47 % in 1600 tot 71 % in 1700.
Added by: Dominique Meeùs
Keywords: commons enclosures |
|
p.109
Als de wereld eenmaal vol staat met windmolens en zonnepanelen, valt er nog maar weinig aan te verdienen. Olie daarentegen moeten mensen voortdurend kopen. Fossiele brandstoffen kan je privaat toe-eigenen. Maar de zon en de wind? Bovendien maken fossiele brandstoffen, net als kernenergie, een gecentraliseerde controle over het energiesysteem mogelijk. Dat is interessant voor de staat of de grote bedrijven. Hernieuwbare energie leent zich daarentegen veel beter tot een decentraliseerde structuur.
Added by: Dominique Meeùs
Keywords: énergie éolienne énergie renouvelable énergie solaire éolienne panneau solaire réseau électrique Comments: Ce livre est très riche de critiques subtiles de l’économie capitaliste. Ici, ils se sont laissé aller à leur foi écologiste. Il est difficile de trouver plus stupide — et ce passage n’est donc absolument pas représentatif de ce livre souvent intéressant. (Mais ce passage n’est pas qu’un accident de parcours ; c’est lié à l’idéologie des commons, voir p. 89 ci-dessus et p. 215-216 ci-dessous.) Il y a deux erreurs : 1. L’investissement est continu et non « eenmaal ». Non l’énergie éolienne ou solaire n’est pas gratuite. Ces éoliennes et ces panneaux, il faut les produire et les installer et c’est un investissement particulièrement coûteux. Ce n’est pas « eenmaal », c’est un investissement continu puisque qu’en couvrir la planète prendra quelques dizaines d’années (plutôt des siècles) et lorsqu’on installera les derniers, il y aura belle lurette que les premiers seront à remplacer. L’électricité produite doit être distribuée. Le vent et la lumière sont à tout le monde, mais leur exploitation est réservée à ceux qui en ont les moyens. Tout le monde ne va pas installer dans son jardin ou sur le balcon de son appartement une éolienne de plusieurs millions d’euros. 2. Le renouvelable n’a aucune raison d’échapper plus à l’État ou aux grandes entreprises que toute autre forme d’énergie. Il est ridicule de penser que parce que cette énergie est décentralisée elle échapperait au contrôle des autorités. C’est tout le contraire. Elle est dispersée, mais précisément pour cela elle demande un réseau affreusement complexe, national et même continental pour compenser par l’étendue du réseau les intermittences du vent et de la lumière. Added by: Dominique Meeùs (2013-06-13 13:57:59) |
|
pp.155-156
De transitie naar een groen kapitalisme botst niet enkel op het probleem van de groei, maar zet vooral ook grote druk op de sociale verhoudingen. Een van de cruciale vragen is welke impact een groen kapitalisme kan hebben op de inkomensverdeling en machtsverhouding tussen arbeid en kapitaal. Al dertig jaar lang daalt nagenoeg overal ter wereld het aandeel van de lonen in het nationaal inkomen, waardoor de sociale ongelijkheid toeneemt. Kan een groen kapitalisme die trend keren, of zal ze die eerder nog versterken? Verdedigers van de Green New Deal stellen dat werkende mensen bij zo’n deal veel te winnen hebben, vooral op het vlak van sociale voorzieningen en jobs. Ecologische investeringen zouden een groot aantal jobs kunnen creëren, zo hoor je vaak. In een duurzame maatschappij zouden we opnieuw voor meer arbeidsintensieve productieprocessen kiezen, in plaats van menselijke arbeid te vervangen door machines en fossiele brandstoffen. Om maar één voorbeeld te geven: biolandbouw is doorgaans arbeidsintensiever, aangezien kunstmest, pesticiden en allerlei industriële technieken er niet aan te pas komen. Maar is het wel zo simpel? De afgelopen eeuwen trachtte het kapitaal voortdurend goedkoper te produceren. Dat gebeurde onder andere door arbeid door machines te vervangen. De beschikbaarheid van fossiele brandstoffen was daarvoor cruciaal. Kan men die historische tendens zomaar keren zonder te raken aan de basisprincipes van het kapitalisme? Kapitalisten hebben wel degelijk een reden om zo efficiënt mogelijk te produceren met zo weinig mogelijk arbeiders: ze kunnen op die manier de loonkost drukken, en in vergelijking met hun concurrenten een surpluswinst binnenhalen. Als voorstanders van een groen kapitalisme de omgekeerde beweging willen doorvoeren, en kiezen voor meer arbeidsintensieve vormen van productie, riskeren ze in woelig vaarwater terecht te komen. Hoe gaat de verhouding tussen lonen en winsten eruitzien als we met meer mensen op een meer ecologische wijze producten voortbrengen die het kapitalisme zelf spontaan met meer machines en fossiele brandstoffen zou produceren? Dreigt een toenemende arbeidsintensiteit de winstvoeten niet onder druk te zetten? En zal dit niet leiden tot vergaande eisen van loonmatiging? Added by: Dominique Meeùs Keywords: agriculture biologique énergie capitalisme vert coût salarial emploi machinisme productivité profit salaire Comments: Les auteurs soulèvent ici un problème très important. Ils le traitent en prix. Le problème se pose aussi en valeur. Produire la même chose, mais de manière moins efficace, ne peut qu’apauvrir une société. Dans une société capitaliste, les capitalistes tendront à maintenir leur profit en abaissant les salaires, mais dans une société socialiste aussi ce serait un appauvrissement. Added by: Dominique Meeùs (2013-03-07 21:13:01) |
|
p.165
Inzetten op kernenergie draagt nochtans op geen enkele manier bij aan de transitie naar een maatschappijmodel op basis van hernieuwbare energie. Het is hooguit een manier om tijd te kopen.
Added by: Dominique Meeùs
Keywords: prémisse axiome énergie nucléaire énergie renouvelable implication implicite syllogisme Comments: Il y a ici, sous-jacent, un axiome muet, implicite et donc jamais étudié, ni discuté, ni remis en question : il y a identité entre prendre en compte sérieusement la menace climatique et recourir au « renouvelable ». (Si ce n’est pas un axiome, une sorte de vérité a priori, c’est la prémisse, supposée acquise, mais toujours implicite, que toute autre solution a été soigneusement étudiée et jugée inappropriée.) Il en résulte très logiquement — mais au prix d’un raccourci saisissant — que tout ce qui n’est pas « renouvelable » est nuisible. Added by: Dominique Meeùs (2013-03-07 21:51:44) |
|
p.215, Section Een communisme van de commons, Chapter 6. Meer groen, minder economie
“Als de koopwaar de celvorm is van het kapitalisme, dan is het gemeengoed de celvorm van een maatschappij voorbij het kapitaal.” (Nick Dyer-Witheford) Wat hebben bewegingen van arme boeren, inheemse groepen, bepaalde jongerenculturen, stadstuiniers, hackers en andere informaticatechneuten gemeen? Meer dan je denkt: alle zijn ze op een of andere manier bezig met het voortbrengen van alternatieve vormen van eigendom, zoals commons of gemeengoed, of met praktijken die gebaseerd zijn op het principe van vruchtgebruik. Over de commons hadden we het al in hoofdstuk 3: toen legden we uit dat het kapitalisme is ontstaan op basis van de privatisering van de commons, in de eerste plaats de gemeenschappelijke gronden en later ook allerlei grondstoffen in de bodem en andere voortbrengselen van de natuur. We lieten zien hoe het kapitalisme de commons ondermijnt en ze vervangt door privé-eigendom. Doorheen heel de geschiedenis van het kapitalisme zien we hoe dat proces zich doorzet‚ tot op vandaag. Via emissiehandel wordt de lucht in zekere zin geprivatiseerd. Op basis van zaden die boeren gedurende vele jaren zorgvuldig selecteerden, ontwikkelen bedrijven nieuw zaaigoed waarop ze patenten nemen. Allerlei kennis en uitvindingen worden gepatenteerd en geprivatiseerd‚ hoewel geen enkele uitvinding eigenlijk het product is van één individu of een beperkte groep: elke uitvinder staat op de schouders van grote groepen mensen en vele generaties. […] Voortdurend vernietigt het kapitalisme de commons. En toch komen voortdurend nieuwe commons tot stand: zaken waartoe mensen toegang hebben zonder via de markt te moeten passeren. Denk maar aan de enorme hoeveelheid vrije software, muziek en filmpjes die je via het internet kunt downloaden. Of denk aan de productie van kennis: zodra een nieuw inzicht of idee is ontstaan, kan het in principe heel gemakkelijk gemeengoed worden voor de hele mensheid. Commons zijn niet iets uit een ver verleden: permanent worden er nieuwe gecreëerd. Het kernidee achter de commons is simpel: sommige vormen van rijkdom behoren ons allemaal toe, en dat soort gemeenschappelijke goederen moet actief worden beschermd en beheerd voor het nut van iedereen. De commons zijn noch privé-eigendom, noch eigendom van de staat in enge zin. Het zijn al die dingen die we samen creëren of erven van vorige generaties. Het gaat om giften van de natuur, zoals de lucht, de zee, grondstoffen, zuiver water, maar ook maatschappelijke creaties zoals publieke ruimtes, bibliotheken, wetenschappelijk onderzoek, creatieve werken, kunst, kennis of waarden. We zijn ons er niet altijd van bewust hoe belangrijk ze wel zijn, maar zonder de commons zou de maatschappij gewoonweg niet kunnen functioneren. Van stranden en bossen tot het internet‚ van filosofische inzichten tot Wikipedia en zelfs de taal: het zijn allemaal vormen van gemeengoed. Added by: Dominique Meeùs Keywords: postcapitalisme dépassement du capitalisme air biens communs commerce des émissions commons communisme des commons domaine public don de la nature eau Internet logiciel libre nature privatisation semence valeur d’usage Comments: Pour les auteurs, c’est aussi la voie de l’avenir. Cela explique la surprenante naïveté de leur rêve idyllique de la page 109 ci-dessus. Added by: Dominique Meeùs (2013-03-07 22:18:34) |