241.
Technologie in dienst waarvan?

Zolang het privébezit van de productiemiddelen overheerst, wordt de technologie aangewend om meer winst te maken, om de wereld te controleren. De machtige monopolies vechten voor de meest winstgevende sectoren en markten. De kosten voor onderzoek naar nieuwe producten zijn ontzettend hoog. Maar de eerste producent van een nieuwe generatie componenten (bijv. de megachip), de eerste die een nieuwe toepassing weet te ontwikkelen (bijv. de digitale tv) of de eerste die de prestaties en de levensduur van een product weet te verbeteren kan rekenen op megawinsten. Hij kan concurrenten uitschakelen, zijn markt uitbreiden en een nieuwe voorsprong verwerven. De technologische vooruitgang wordt gedreven door de concurrentie. De technologie is niet neutraal omdat de aanwending ervan altijd wordt bepaald door de productieverhoudingen. Onder het kapitalisme bepalen het privébezit van de productiemiddelen en de winstjacht welke technologie wordt ontwikkeld, onder wiens controle ze valt, welk gebruik ervan wordt gemaakt.

1o Er werd nog nooit zoveel rijkdom geproduceerd, maar de armoede in de wereld was nog nooit zo groot. Dit is wel het duidelijkste bewijs dat de technologische vooruitgang niet optimaal wordt ingezet. Technologie zou moeten leiden tot een betere beheersing van de natuur. De problemen van de derde wereld, de honger, de armoede, de droogte, de ongelijkmatige p. 118ontwikkeling zouden door de nieuwe technologische middelen efficiënt kunnen bestreden worden. Omdat het privébelang de wet stelt, wordt de kloof tussen rijke en arme landen steeds groter, ondanks alle technologische vooruitgang.

2o 85 % van de nieuwe technologische octrooien worden toegekend aan de vijf rijkste industrielanden. Tijdens de Uruguay ronde (GATT, Brussel december 1990) stond de bescherming van de ‘intellectuele eigendom’, van het opdrijven van de patenten en octrooien op de dagorde. De internationale instellingen snellen de multinationals ter hulp die hun producten willen afschermen tegen namaak. De derdewereldlanden worden op die manier nog verder in de verdomhoek geduwd. Het rijke Westen beschermt zijn monopolie van de kennis en probeert op die manier elke zelfstandige ontwikkeling onmogelijk te maken.

3o Onder het kapitalisme is technologisch onderzoek intens verstrengeld met militarisering. Europese, Amerikaanse en Japanse monopolies zijn in een regelrechte economische oorlog gewikkeld waarbij de respectievelijke staatsapparaten figuurlijk en letterlijk voor de wapendepots instaan. De Amerikaanse staat besteedt jaarlijks 300 miljard dollar aan bewapening, waarvan 4 à 5 miljard dollar voor het hoogtechnologische Star Wars-project. Europa stelt daartegenover het EUREKA-project waarin civiel en militair onderzoek onmerkbaar in mekaar overlopen.

4o De nieuwe technologie zou kunnen dienen om de werkvoorwaarden te verbeteren, om het initiatief van de werkers te vergroten, om de vrije tijd uit te breiden. In handen van het grootkapitaal dient de nieuwe technologie alleen om de winst te verhogen, om de arbeidskost te verminderen. Dit betekent uitschakeling van arbeidskrachten, een striktere controle op het gepresteerde werk en de doorvoering van onmogelijke werkregelingen.

5o In plaats van instrument te zijn ter vergroting van de individuele vrijheid en de democratie, wordt de nieuwe technologie ingezet om de bevolking ideologisch te manipuleren, om progressieve krachten te schaduwen en onder druk te zetten.