211.
Het concept van het historisch materialisme

Het historisch materialisme is de marxistische geschiedenisopvatting die vertrekt vanuit het materiële ‘zijn’. Kenmerkend is dat zij de arbeid beschouwt als de basis van de maatschappijanalyse. Dit heeft een dubbele reden: de arbeid is een noodzaak om in het levensonderhoud te voorzien en het is doorheen de arbeid dat de mens zich als sociaal wezen opwerpt. In het arbeidsproces ontwikkelt zich een bepaalde verhouding tot de natuur (ontstaat er een stofwisseling mens-natuur) en ontwikkelen zich verhoudingen tussen de mensen. Deze laatste worden de productieverhoudingen genoemd.

Die productieverhoudingen zijn de belangrijkste karakteristieken om een maatschappelijk systeem te kenmerken. De kapitalistische productieverhoudingen worden gekenmerkt door privébezit van de productiemiddelen en door privé toe-eigening van de geproduceerde goederen. Dit is de kern van de uitbuitingsverhouding, van de tegenstelling burgerij-arbeidersklasse, van de sociale ongelijkheid.